Lipton Matthews - Köleci Ekonomilerde Bile İş Bölümü Kaçınılmazdı
Yeteneklerin eşit bir şekilde dağılmaması nedeniyle mevkisel eşitsizlik
kaçınılmazdır.
Yoksul toplumlarda bile yetenekli insanlar elit tabakanın saflarına
katılarak akranlarını gölgede bırakır. Eşitsizlik, yeteneklerin toplum tarafından
kabul gördüğünün bir göstergesidir. Eşitsizliğin olmaması ise yeteneklerin
geliştirilmediğini gösterir.
Yeteneğin geliştirilememesi toplumun örgütlenmesini engeller. Tüm
toplumlarda bazı görevleri yerine getirmek konusunda diğerlerine kıyasla daha
donanımlı insanlar vardır ve bu tür insanların etkili olması engellenirse toplum
verimli olamaz. En ilkel toplumlarda bile doğal hiyerarşiler ortaya çıkar. Bazı
insanlar yetkinlikleri ya da grup için kaynakları uygun hale getirme becerileri
nedeniyle otomatik olarak lider konumuna getirilir.
Diğerleri savaş ya da din alanındaki hünerleri nedeniyle, bazıları da ekonomik
faaliyetlerde üstünlük sağlar. Toplumun ilerleyebilmesi için sosyal
tabakalaşmanın gerçekleşmesi gerekir. Avcı toplayıcılar bile eşitsizlikten
kurtulamamıştır. Antropologlar avcı toplayıcıların mütevazı düzeyde bir
eşitsizliğe sahip olduğunu belirtmektedir.
Hırslı insanlar her zaman akranlarından daha fazlasını elde edecektir. Yetenekler
gibi, tercihler de eşit olmayan bir şekilde dağılmıştır. Bir kişi kendi yaşam
koşullarından memnunken, komşusu aristokrat bir yaşam tarzı arzulayabilir. Hırs
bakımından mevcut olan bu eşitsizlik bir kişinin daha iyi durumda olmasına yol
açar, ancak bu durum halinden memnun olan komşusunun aleyhine değildir.
Eşitsizlik o kadar evrenseldir ki köleci toplumların bile değişmez bir parçasıdır.
Kölelik, hareket kabiliyeti açısından çok az alana sahip kapalı bir ekonomik
sistem olarak algılanmaktadır, ancak bu doğru değildir. Koloni dönemi öncesi
Afrika'da köleler sıkı çalışmaları ve sadakatleri karşılığında ödüllendirilirdi. Hatta
bazıları idari pozisyonlarda görev almış ve daha sonra serbest bırakılmışlardır.
Britanya'nın Batı Hint Adalarında ve Amerika'nın güneyinde köleler bir mülk
olarak kabul edilmelerine ve azat edilme ihtimalleri daha düşük olmasına
rağmen, eşitsizlik yaygınlığını hâlâ koruyordu. Marangozlar, şeker imalatçıları,
demirciler, marangoz ustaları ve rom damıtıcıları kölelerin elit bir çekirdeğini
oluşturuyordu. Bu köleler daha fazla hareket kabiliyetine sahipti, daha iyi
kıyafetler giyiyor ve daha iyi besleniyorlardı. Batı Hint Adaları ve Güney
Amerika'daki yetenekli köleler de kiralanıyor ve hizmetleri karşılığında ücret
alıyorlardı. Varlıklı köleler başarıları sayesinde plantasyonlarda kendileri için
daha güzel evler inşa edebiliyordu.
Eşitsizlikler beraberinde üstün olma duygusunu getiriyordu; ev köleleri daha
üstün olanaklara, kıyafetlere ve daha fazla azat edilme fırsatına erişebildikleri
için tarla kölelerinden daha iyi olduklarına inanıyorlardı. Eşitsizlikler o kadar
göze batar hale gelebiliyordu ki bazı köleler varislerine mülk bırakabiliyordu.
Kölelik, her iki ırkla da iş yapan girişimci köleler için bile bir rol sağladı. Köle
girişimciliğinin iş modeli oldukça anlayışlıydı ve sözleşme görüşmelerini ve
mallarının büyük ölçekli pazarlama ve dağıtımını gerektiriyordu. Refah, bazı
köleleri kredi tedarikçisi yapmış ve sevdiklerinin özgürlüğünü satın almalarını
sağlamıştır.
Ayrıca, liderlik yeteneklerine sahip olanlar köle gruplarına liderlik etmekle
görevlendirilirdi. Bu köle yöneticileri genellikle erkekti ve önemli bir otoriteye
sahiptiler. Köle yöneticilerinin tipik kölelere kıyasla daha geniş bir kaynak
yelpazesine erişimleri vardı. Diğer köleleri cezalandırabilirlerdi ve sonuç olarak
akranları tarafından korkulurlardı. Bu kişiler köle olarak yaşamalarına rağmen,
çağdaşlarına göre daha fazla özerkliğe sahiptiler ve diğer kölelerden uzakta
yaşıyorlardı.
Beklendiği gibi, statü eşitsizliği mesleki ölüm oranlarında farklılıklara yol
açmıştır. Barry Higman, en önemli mesleki ölüm eşitsizliğinin tarla işçileri ile köle
yöneticileri, vasıflı köleler ve ev hizmetlileri arasında olduğunu iddia etmektedir.
Saint Lucia'dan elde edilen verilere dayanarak Higman, şeker plantasyonlarında
çalışan tarla işçilerinin ölüm oranlarının ayrıcalıklı gruplardan iki kat fazla
olduğunu göstermektedir.
Daha az şanslı durumdaki köleler yalnızca düşük düzeyde maddi tüketimden
muzdarip olmakla kalmıyor, aynı zamanda daha erken yaşta hayatlarını
kaybediyorlardı.
Açıkça görülüyor ki köleler statü farklılıklarının bilincindeydi ve sınıf sisteminin
kendini yenilemesini umuyorlardı. Eşitsizlik o kadar kökleşmişti ki bazı
plantasyonlarda elit aileler ortaya çıkmıştı. Bu aileler, ortalama kölelere kıyasla
çiftlik sahipleriyle daha yakın bir ilişki içindeydi. Bu aileler sadece kaynaklara
daha fazla erişime sahip olmakla kalmıyor, aynı zamanda iş dışı faaliyetlere daha
fazla zaman ayırabiliyordu. Bu ekstra zaman onlara pazarda ürün satma ve
ekstra para kazanma fırsatı verdi.
Justin Roberts, Barbados'taki seçkin bir köle ailesinin rahat yaşam tarzını
anlatıyor:
Newton'daki Old Doll ailesi gibi bazı köle akrabalık grupları, üyeleri için seçkin
konumlar ve ayrıcalıklar elde etme konusunda oldukça başarılıydı. . . . 1796'da
yeni yönetici olarak atanan Sampson Wood, Doll'un "faaliyetlerinde sınırlı
düzeyde kaldığını", ancak onun ve ailesinin hem idareciler hem de köleler için
şifacı ve bakıcı olarak hizmet verdiğini belirtmiştir.
Üzerinde az çalışılmış olsa da, tıbbi becerilere sahip köleler seçkin köleler olarak
öne çıkıyordu. Bu köleler hastalıkları tedavi etmek için bitkilerin tıbbi
özelliklerinden yararlanırdı. Hatta bazıları hekimlerden daha fazla saygı
görüyordu. Hizmetleri hem beyazlar hem de siyahlar tarafından talep edilirdi.
Şifacı olarak sahip oldukları nüfuz nedeniyle, birçoğu kölelikten kurtulmaya hak
kazanmıştır.
Bu örnekler, köleci toplumlarda bile yetenekli insanların akranlarını aşma
becerilerinin engellenemediğini göstermektedir. Eşitsizlik, kaynakların ve
yeteneklerin toplum tarafından uygun şekilde dağıtılmasını sağlar. Dolayısıyla
eşitsizlik işlevseldir ve eşitsizlik olmadan toplum çöker.
Çeviren: Howard Phillips
1.
https://www.jstor.org/stable/10.1086/648530
2.
https://www.amazon.com/Slave-Elites-Middle-East-Africa/dp/0710306601
3.
https://www.amazon.co.uk/Caribbean-Civilisation-English-SpeakingCarribbean-Independence/dp/2858166994
4.
https://www.amazon.com/Black-Southerners-1619-1869-PerspectivesSouth/dp/0813101611
5.
https://www.latinamericanstudies.org/slavery/JSH-1983.pdf
6.
https://www.amazon.com/Dictionary-Afro-American-Slavery-IntroductionBibliography/dp/0275957993
7.
https://www.amazon.com/Slave-Populations-British-Caribbean-1807-
1834/dp/9766400105
8.
https://www.amazon.com/Who-Abolished-Slavery-AbolitionismaInteraction/dp/1800730055
9.
https://www.academia.edu/62261541/The_Better_Sort_and_the_Poorer_Sort
_Wealth_Inequalities_Family_formation_and_the_Economy_of_Energy_on_Bri
tish_Caribbean_Sugar_Plantations_1750_1800
10.
https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/0073275319835431
Yorumlar
Yorum Gönder